Çoğu süt araştırmacısı, Montofon veya Brown Swiss sığırlarının bütün süt ırklarının en eskisi olduğu konusunda aynı fikirdedirler. Kahverengi renkli bu inekler, İsviçre’nin kuzeydoğusunda geliştirildi. Kalıntılarında bulunan kemikleri MÖ 4000’lere uzanıyor ve günümüzün Kahverengi İsviçre ineğinin iskeletine biraz benziyor. Belgesel kanıtlar, Einsiedeln Manastırı’nda kalan Benedictine rahiplerinin bu inekleri yaklaşık 1000 yıl önce yetiştirmeye başladığını göstermektedir.
Schwyz eyaleti Montofon’un erken gelişiminin sahnesidir ve İsviçre’de cins genellikle Schwyer veya Brown Schwyzer olarak anılır.
Büyük sığırlar, yaklaşık 1860’a kadar genellikle verimsiz olan İsviçre sığırlarını geliştirmek için Almanya’dan getirildi. Bu nedenden ötürü İsviçreli Brown, Braunvieh olarak da bilinir.
Çoğu kişi Brown Swiss ‘i Montofon olarak adlandırır ve ikisi arasındaki farkı öğrenmek ister. Montofon süt sığırları aslında Brown Swiss besi sığırlarından geliştirilmiştir. Brown Swiss son derece iyi bir süt veren sığır ırkıydı ve seneler önce bazı hayvan yetiştiricileri en iyi süt veren sığır ırkı olarak olarak Brown Swiss ‘i seçtiler ve bu seçilmiş bireyleri süt üretimi için yetiştirmeye başladılar. Birçok nesilden sonra süt türü ve Montofon süt sığırı geliştirildi.
Montofon ‘nun anavatanı olan İsviçre, alanı yaklaşık 15.940 mil karedir çok fazla engebeli ve dağlık bir ülkedir. Fakat, bölgenin yaklaşık yüzde 25’i kayalar, göller, nehirler, karla kaplı dağlarla ve buzullarla kaplıdır. Yarısı saman ve mera için kullanılan nerdeyse sekiz milyon dönüm verimli arazi bulunmaktadır.
İsviçre uzun yıllardır peynir üreten bir ülke olarak dikkatleri çekiyor ve yaz aylarında süt sığırlarının çoğu dağlık alanlara götürülüyor. Yoğun yağışlardan dolayı bol mera ve çayırlarda sığırlar otlatılıyor.
Zorlu arazi ve hava şartlarının arka planı, pek çok kesin özellik ile bilinen bir sığır ırkı dünyası üretmiş oldu. Bugün Montofon, 8 milyondan fazla kayıtlı sığır ve 14 milyonun üzerinde tahmin edilen dünya nüfusu ile dünyada en büyük ikinci süt ırkıdır.
Montofon Sığırının Özellikleri
Montofon veya Brown Swiss, kremsi beyaz bir vücut ve koyu burun, koyu mavi göz pigmentasyonu ile cinsin aşırı güneş radyasyonuna direnmesine yardımcı olan açık kahverengi renktedir. Montofon sığırları boynuzlu ve boynuzsuz yetiştirilmiştir, boynuzlu olduklarında boynuzları kısadır ve tepeye doğru koyulaşan beyaz bir yapıdadır. Montofon sığırını sağlam, üretken bir yetiştirici, uzun ömürlü, güçlü, uyarlanabilir ve iyi toynak ve uzuvlara sahip çok iyi dengelenmiş bir yapıdadır.
Montofon, iyi süt ve et verimi sağlayan yetiştiricilik amaçlı kullanıldıkları için iki yönlü faydaya sahiptir.
Dünyanın her tarafından süt üreticileri, iyi süt, protein ve tereyağı üretimi nedeniyle sürülerine her gün Brown Swiss ekliyor. Ayakları ve bacakları, diğer inek ırklarından daha fazla laktasyon da bulunmalarını sağlar.
Montofon ineğinin sütü, peynir üreticileri tarafından çok fazla tercih edilmektedir. Sütün hacmi, Brown Swiss tarafından üretilen protein, sıvı ve peynir pazarları için en iyi süt ünvanını almasına sebep olmaktadir. Montofon sığır yetiştiricilerinin çoğu peynirin üretimi için ve süt satışlarında kaliteye ilave ücret almak için bu ırkı yetiştirir.
Montofon sütü, herhangi bir süt ırkının en iyi protein/yağ oranına sahiptir.
Ayaklar ve bacaklar düzgün yapılandırılmış , güçlü, sert, iyi şekillendirilmiş ayaklarla birleşir, bu da Montofon sığırlarının çok az sorunu olduğu anlamına gelir. Kuşkusuz bu, pek çok Montofon sığırının 12-14 yaşına kadar üretime devam etmelerini sağlayan temel niteliklerden biridir.
Montofon sığırının Cinsi karakteristik uzun ömürlülüğü, çok belirgindir. Cins, diğer ırklardan daha geç olgunlaşma eğilimindeyken, inekler 4. ve daha sonraki laktasyonlarda zirveye ulaşma eğilimindedir. Bazı ırklar bu aşamaya ulaşmayı zor bulurken, Montofon gücü onların uzun üretken yaşamlar sürmelerine izin verir.
Özet olarak ülkemiz hayvancılığındada önemli yere sahip olan bu ırk veteriner masraflarının az olması, uzun ömürleri oluşu, tırnak yapısının iyi olması ve besi hayvanı olarak verimi yüksek olması sebebiyle yetiştiriciler tarafından tercih edilmektedir.
BEREKETLİ GÜNLER DİLERİZ.
Özkan DİNÇ