İneklerde Mastitis Tedavisi
İneklerde Mastitis Tedavisi
Mastitisten korunmanın iki yolu vardır,
1- İşletmeye özel (kan alınan)hayvanınıza özel bireysel aşı,
2- Doğru sağım (sağım tekniği, makine kalitesi, hijyen) ve hayvan besleme
Ülkemiz hayvancılığında en çok kayıpların başında Mastitis tedavi edilemeyen sürüden çıkan damızlıklar ve yılda en az 1 defa hasta olan hayvanda yaşanan 7 günlük ortalama 200 litreye yakın süt ve laktasyon da %5 kayıplar.
2025 yılı giderleri ile işletmeye 4000-8000 tl arası maliyeti vardır. Oysa bir aşının maliyeti yarım günlük süt miktarı bile değildir.
Mastitis Hastalığı Nedir?
Mastitis, süt ineklerinde meme dokusunun enfeksiyonu veya iltihaplanmasıdır. Süt verimini ve kalitesini olumsuz etkileyen, ekonomik kayıplara yol açan önemli bir hastalıktır. Mastitis, subklinik (gizli) veya klinik (belirgin) formlarda görülebilir.
Mastitis Tipleri:
Subklinik Mastitis: Belirgin bir semptom olmadan, sütte mikrobiyolojik değişikliklerle kendini gösterir. Süt veriminde azalma olabilir.
Klinik Mastitis: Görünür semptomlar (şişlik, kızarıklık, sertlik, sıcaklık artışı, ağrı) ve süt değişiklikleri (pıhtı, kan, su gibi sıvılar) ile kendini gösterir.
Mastitise Sebep Olan Mikroplar
Mastitisin en yaygın nedenleri bakterilerdir, ancak mantar ve virüsler de bu hastalığa neden olabilir. İşte mastitise yol açan bazı önemli mikroorganizmalar:
Gram-pozitif Bakteriler:
Staphylococcus aureus: Kronik enfeksiyonlara neden olur, tedavisi zor olabilir.
Streptococcus agalactiae: Kolay bulaşır, sağım hijyenine dikkat edilmediğinde hızla yayılır.
Streptococcus uberis: Çevresel kaynaklardan bulaşır, özellikle saman ve yataklardan.
Gram-negatif Bakteriler:
Escherichia coli: Çevresel bir patojendir, hızla ciddi enfeksiyonlara yol açabilir.
Klebsiella spp.: Nemli ve kirli ortamlardan bulaşabilir.
Mantarlar ve Virüsler:
Candida spp.: Antibiyotik tedavisi sonrasında mantar enfeksiyonu olarak görülebilir.
Bovine herpes virus: Viral mastitise yol açabilir.
Mastitis Aşıları ve Suşları
Mastitis aşıları, ineğin bağışıklık sistemini destekleyerek enfeksiyona karşı koruma sağlar. Aşılar, genellikle belirli patojenlere karşı geliştirilmiştir.
Yaygın Aşı Türleri:
Staphylococcus aureus aşıları: Bu bakteriye karşı bağışıklık kazandırmak için kullanılır.
Escherichia coli aşıları: Çevresel patojenlere karşı koruma sağlar.
Kombine Aşılar: Birden fazla patojene karşı koruma sağlar (örneğin, Streptococcus spp. ve E. coli).
Özel aşılar nerede hazırlanır tıkla.
Aşı Uygulama Dönemleri:
- Kuru Dönemde: İneklerin doğumdan önceki dönemde aşılanması, doğum sonrası mastitis riskini azaltır.
- Laktasyon Dönemi: Bazı aşılar laktasyon döneminde de uygulanabilir.
Her İneğe Aşı Uygulanabilir Mi?
Her aşı her ineğe uygun olmayabilir. Bazı durumlarda, aşı öncesi ineklerden kan alınarak serolojik testler yapılır ve bağışıklık durumu değerlendirilir. Buna göre özel aşı programları oluşturulabilir. Ancak, genellikle sürü genelinde uygulanabilen standart aşılar da bulunmaktadır.
Mastitis Tedavisi
Hasta olmuş bir meme için tedavi, enfeksiyonun tipine ve şiddetine bağlıdır:
Antibiyotik Tedavisi: Enfeksiyonun türüne göre uygun antibiyotikler seçilir. Bu, genellikle meme içine veya kas içi enjeksiyonlarla uygulanır.
Ağrı Kesiciler ve Anti-inflamatuar İlaçlar: Meme dokusundaki iltihaplanmayı ve ağrıyı azaltmak için kullanılır.
Destekleyici Tedavi: İneklerin genel sağlık durumunu iyileştirmek için sıvı tedavisi ve vitamin takviyeleri yapılabilir.
Mastitis Bulaşıcı Mıdır?
Mastitis bulaşıcı olabilir. Özellikle Staphylococcus aureus ve Streptococcus agalactiae gibi bakteriler, sağım sırasında diğer ineklere bulaşabilir. Bu nedenle, hijyenik sağım uygulamaları çok önemlidir.
Sağımda Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Temizlik ve Hijyen: Sağım öncesi ve sonrası memelerin uygun şekilde temizlenmesi.
Sağım Sırası: Hastalıklı ineklerin en son sağılarak bulaşmanın önlenmesi.
Sağım Makinelerinin Temizliği: Her sağım sonrası makinelerin temizlenmesi ve dezenfekte edilmesi.
Memelerin Kurulanması: Sağım sonrası memelerin kurutulması ve meme başlarının dezenfektan daldırma ile korunması.
Bağışıklık Nasıl Güçlendirilir?
Dengeli Beslenme: Yeterli vitamin ve mineral içeren dengeli bir beslenme programı bağışıklık sistemini güçlendirir.
Vitamin Takviyeleri: A, D ve E vitaminleri bağışıklığı destekler.
Stresin Azaltılması: Stres, bağışıklık sistemini zayıflatır, bu nedenle ineklerin rahat bir ortamda tutulması önemlidir.
Hastalıktan Korunma Yöntemleri:
Aşılamalar: Düzenli aşı programları, hastalığa karşı koruma sağlar.
Hijyenik Sağım Uygulamaları: Memelerin temizliği ve sağım ekipmanlarının hijyeni, mastitis riskini azaltır.
Doğru Beslenme: İneklerin yeterli ve dengeli beslenmesi, bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalığa karşı direnç sağlar.
Meme Sağlığı Kontrolleri: Düzenli olarak meme sağlığı kontrol edilmeli ve erken belirtiler tespit edilmelidir.
Kuru Dönem Yönetimi: Kuru dönemde antibiyotik tedavisi ve hijyen uygulamaları enfeksiyon riskini azaltır.
Düzenli kayıt ve hayvan takip sistemi : İşletmede ki en önemli faktörlerden biri de sürü yönetimi sistemlerinin kullanılmasıdır. Düzenli kayıt ve sistem sayesinde hastalıklardan önceden haberdar olursunuz.
Mastitis, süt ineklerinde ciddi ekonomik kayıplara yol açan ve yönetimi dikkat gerektiren bir hastalıktır. Doğru aşı programları, hijyenik sağım uygulamaları, uygun beslenme ve düzenli sağlık kontrolleri ile mastitisin önlenmesi ve kontrol altına alınması mümkündür. Her çiftlik, mastitis yönetimi için kendi koşullarına uygun bir strateji geliştirmeli ve uygulamalıdır.
