Saman

Saman Nedir?

Saman, genellikle tahılların (buğday, arpa, yulaf vb.) hasatından sonra kalan sapların kurutulmasıyla elde edilen kaba yemdir. Düşük enerji ve protein içeriğine sahiptir ve hayvan beslenmesinde genellikle rasyonlara lif kaynağı olarak eklenir.

Saman Çeşitleri

Saman, kullanılan bitki türüne ve işleme yöntemine göre farklı çeşitlere ayrılır:

  1. Buğday Samanı: En yaygın kullanılan saman türüdür. Sindirilebilirliği orta seviyededir.
  2. Arpa Samanı: Daha yüksek protein içerir, ancak lif yapısı serttir.
  3. Yulaf Samanı: Enerji ve sindirilebilirliği yüksektir, özellikle genç hayvanlar için uygundur.
  4. Çavdar Samanı: Lif oranı yüksektir ancak sindirimi zordur.
  5. Karışık Saman: Birden fazla tahılın samanlarının karışımından oluşur.
  6. Pirincin Kavuzu (Pirinç Samanı): Daha düşük besin değerlerine sahiptir ve genellikle sadece dolgu maddesi olarak kullanılır.

Samanın Besin Değerleri

Besin değerleri samanın türüne, kalitesine ve hasat yöntemine göre değişir. Yaklaşık değerler:

Kuru Madde (%): 85-90

Ham Protein (%): 3-6 (yulaf samanında 5-7)

Ham Selüloz (%): 30-45

Metabolik Enerji (ME): 1.5-2.0 MJ/kg

ADF (Asit Deterjan Lifi): 40-50

NDF (Nötral Deterjan Lifi): 60-75

Hayvan Beslemede Kullanımı

  • Süt Hayvanlarında:
    Saman, süt inekleri için düşük besin değeri nedeniyle sadece kaba yem ihtiyacını karşılamak için sınırlı miktarda kullanılabilir. Yüksek süt verimi için enerji ve protein içeriği yüksek yemlerle desteklenmelidir.
    Tavsiye: Rasyonun %5-10’u saman olabilir.
  • Besi Hayvanlarında:
    Besi hayvanlarında, saman sindirimi desteklemek ve rumen sağlığını korumak amacıyla kullanılır. Ancak büyüme ve kilo alımı için yüksek enerji içerikli yemlerle dengelenmelidir.
    Tavsiye: Rasyonun %5-15’i saman olabilir.
saman
saman
saman
saman

Besi mi Yoksa Süt Hayvanı İçin mi Daha Uygun?

  • Besi Hayvanları İçin Daha Uygundur: Besi hayvanlarında, saman bir hacim doldurucu ve lif kaynağı olarak faydalıdır.
  • Süt Hayvanlarında Kısıtlı Kullanım: Süt ineklerinde fazla saman kullanımı enerji ve protein eksikliğine neden olabilir, bu da süt verimini düşürür.

Saman Fiyatları (2024 Tahmini)

Saman fiyatları bölgeye, kaliteye ve piyasa koşullarına göre değişiklik gösterir. Ortalama fiyatlar:

  • Kuru Saman (Balya): 2.5 – 4 TL/kg
  • Paketlenmiş Saman: 3.5 – 5 TL/kg
  • Dökme Saman: 2 – 3.5 TL/kg

Fiyatlar, samanın nem içeriği, balya ağırlığı ve samanın türüne göre farklılık gösterebilir.

Hangi Formda Stoklamak Daha Doğru?

  • Balya Formunda: En yaygın stoklama yöntemidir. Nakliye ve depolama kolaylığı sağlar.
  • Dökme Saman: Küçük ölçekli işletmelerde kullanılır ancak yer kaplar ve nemden korunması zordur.
  • Paketlenmiş Saman: Daha uzun süre taze kalabilir ancak maliyeti yüksektir.

Depolama Önerileri:

  • Kuru ve havadar bir ortamda saklanmalıdır.
  • Direk zeminle temas etmemesi için ahşap palet veya plastik örtü kullanılmalıdır.
  • Yağıştan korunmak için üzeri kapalı olmalıdır.

Saman Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler

  1. Nem Oranı: Saman nemli ise küf ve toksin oluşabilir, bu da hayvan sağlığını olumsuz etkiler.
  2. Tozluluk: Tozlu saman, hayvanların solunum yollarında probleme neden olabilir.
  3. Enerji ve Protein Takviyesi: Samanın besin değeri düşük olduğundan, mısır silajı, süt yemleri veya protein kaynağı (örneğin soya küspesi) ile desteklenmelidir.
  4. Küflenmiş Saman Kullanılmamalıdır: Küflenmiş saman, mikotoksin içererek hayvan sağlığına zarar verebilir.
saman
saman

Saman, düşük maliyetli bir kaba yem kaynağıdır ve doğru şekilde kullanıldığında hayvancılıkta önemli bir destek sağlar. Ancak rasyon hazırlarken yüksek kaliteli yemlerle dengelenmesi gerekir.

Yurtdışında saman altlık olarak mı kullanılıyor

Evet, birçok yurtdışı ülkesinde saman, hayvan barınaklarında altlık (yatacak yer) olarak yaygın bir şekilde kullanılır. İşte samanın altlık olarak kullanılma nedenleri ve avantajları:

1. İzolasyon Sağlama:

  • Sıcaklık Kontrolü: Saman, iyi bir ısı yalıtkanıdır ve hayvanları soğuk zeminlerden korur. Soğuk iklimlerde hayvanların vücut sıcaklığını muhafaza etmelerine yardımcı olur.

2. Emici Özellikleri:

  • Nem Kontrolü: Saman, idrar ve dışkıyı emerek nemi azaltır, bu da ahırın daha kuru ve hijyenik olmasını sağlar. Bu, hayvanların hastalıklara karşı korunmasına katkıda bulunur.

3. Rahatlık:

  • Yumuşak Yüzey: Hayvanlar için konforlu bir yatak oluşturur, özellikle dinlenme sırasında eklemler ve kemikler üzerinde yumuşak bir yüzey sağlar.

4. Kolay Temin ve Uygun Maliyet:

  • Yerel Üretim: Saman birçok ülkede bol miktarda bulunur ve genellikle ucuz bir malzemedir. Özellikle tahıl üretiminin yoğun olduğu bölgelerde saman kolayca elde edilebilir.

5. Doğal ve Biyobozunur:

  • Doğaya Uyumlu: Saman organik bir malzeme olduğundan çevre dostudur ve kullanılmadığı durumlarda kompost yapılarak gübre olarak değerlendirilebilir.

6. Hijyenik Koşulların Sağlanması:

  • Düzenli Değişim: Altlık olarak kullanılan saman, belirli aralıklarla değiştirilerek hijyenin korunmasına yardımcı olur. Bu, enfeksiyonların ve deri hastalıklarının önlenmesinde önemlidir.

7. Maliyet ve Ekonomiklik:

  • Samanın altlık olarak kullanılması, ahırlarda daha pahalı malzemeler yerine ekonomik bir alternatif sunar. Aynı zamanda atık samanın gübre olarak yeniden kullanılması, çiftlik işletmeleri için maliyetleri daha da düşürür.

Alternatif Kullanımlar:

  • Diğer Materyaller: Bazı yurtdışı ülkelerinde saman yerine talaş, talaşlı talaş (sawdust), kağıt, kum veya kauçuk matlar da altlık olarak kullanılır. Ancak saman hala popülerliğini koruyan bir malzemedir.

Genel olarak saman, özellikle büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde altlık olarak kullanımı ile hayvan refahını artırmada önemli bir rol oynar. Ancak her ülkenin iklimi, tarımsal üretim kapasitesi ve ekonomik koşullarına göre farklı altlık materyalleri de tercih edilebilir.