Rasyon Nedir?

Rasyon bir hayvanın 24 saat içerisinde tüm besin ihtiyaçlarını karşılayan tüm yemleri ve buna ait olan karışımların oranlarını ifade eder. Hayvanlar için hazırlanan rasyonlar içerisinde kesif yem olarak adlandırdığımız dane yemler ve yan ürünleri, örneğin;  arpa, mısır, yağlı küpeler, kepek, fabrika yemleri ve benzeri oluşumlar bunların yanında sulu ve kuru kaba yemlerden oluşan karışımlardır. Bu karışımlara vitamin mineral takviyeleri, tuz, mermer tozu gibi ilaveler eklenebilir. Fabrikalarda tahıl karışımları ile elde edilen kesif yem, işletmede bulunan kaba yemler ile birleşmesiyle oluşan karışıma da rasyon denir.

Ülkemizde rasyon daha çok büyükbaş, küçükbaş ve kanatlı işletmelerindeki hayvanların beslenmesinde kullanılır. Büyükbaş ve küçükbaş rasyonları hazırlanırken kuru madde esas alınır. Böylece bir hayvanın ırkı, vücut ağırlığı, verim miktarı, hava koşulları, bulunduğu döneme göre ihtiyacı hesaplanır. Rasyon hazırlanırken hazırlanacak rasyonu tüketecek hayvanın çok iyi tanınması gerekir. Hayvan tanındıktan sonra doğru hammaddelerin doğru miktarlarda karıştırılmasıyla rasyon ortaya çıkar. Rasyonun ya hazır programlarla ya da Piyasada hizmet veren hayvan besleme uzmanları, veteriner hekimler tarafından çözülmesi gerekir. Rasyon okuma incelenen örnek rasyon sayısının arttırılması yada başarılı olmuş örnek rasyon incelenerek geliştirilebilir.

rasyon

Peki, bir yetiştirici rasyon hazırlayabilir mi?

Tabii ki hazırlayabilir, daha önce de bahsedildiği gibi rasyonu hazırlayan hayvan beslenme uzmanları ya da veteriner hekimler genellikle piyasada hazır bulunan rasyon programlarını kullanmakta ya da manuel hesaplamaktadır. Ancak manuel hesaplama sahada pek kullanılmamaktadır. Çünkü hazır programlar daha kolay sonuç vermektedir.

Bir yetiştirici hazır programı kullanabilir mi?

Programı kullanan biri tarafından eğitim verildiği sürece kısa süre içerisinde bir yetiştirici rasyon hazırlayabilir.

Mevcuttaki rasyon programlarına güvenilebilir mi?

Genellikle rasyon programları dünyaca kabul edilmiş formüller tarafından hazırlanmaktadır. Rasyon programları arasındaki farklılıklar hayvan ya da hava koşullarının farklı tanınmamasından kaynaklı farklılıklar oluşturabilir. Rasyon da önemli olan rasyon hazırlanmak kadar rasyonu okuyabilmekte çok önemlidir.

Örnek rasyon okumak nedir?

Örnek olarak;  yeni doğum yapmış Holstein ırkı 25 litre süt veren bir ineğin besin madde ihtiyacını tam olarak hesaplayıp düzgün bir rasyon çözdüğünüzü varsayalım. Burada dikkat edilmesi gereken püf noktalar mevcuttur. Kuru madde, enerji ihtiyacı, protein ihtiyacı, kalsiyum fosfor dengesi, selüloz,  nişasta bu parametrelerin tamamını eksiksiz olarak hazırladınız. Burada dikkat etmeniz gereken püf noktalardan birincisi hayvan laktasyon evresinin birinci döneminde olduğu için negatif enerji dengesine girebilir ve süreç ilerledikçe yeniden gebe kalması için hazırlanması gerekir, bundan dolayı yeni doğum yapmış hayvanlara rasyon enerji miktarı istenilen seviyenin biraz üzerinde hazırlanmalıdır. Böylelikle yumurta gelişimine katkı sağlamış olacaksınız. Bir de rasyon hazırlarken hiç tecrübe sahibi değil iseniz daha önce hazırlanmış örnek süt ineği rasyonu çalışmalarına göz atabilirsiniz. Rasyon hazırlarken daha önce belirlenmiş örnek süt ineği rasyonları ya da besi hayvanı rasyonu üzerinde ne kadar çok çalışılırsa rasyon çözme pratiği o kadar hızlı gelişir.

Örnek Rasyon Hazırlama

Rasyon hazırlanırken sırasıyla dikkat edilmesi gerekenler kuru madde, protein, enerji ihtiyacı, selüloz miktarı, nişasta miktarı, kalsiyum fosfor dengesidir. Bunlar belirlenen ihtiyaca en yakın seviyeye getirildiğinde %75 başarılı bir rasyon hazırlamış olursunuz. Peki, bunu daha başarılı hale getirmek mümkün mü? Tabi ki mümkün literatürden araştırmalar yapılabilir, daha öncede bahsedildiği gibi örnek süt ineği rasyonları, besi hayvanı rasyonları incelenebilir, sahada teknik destek veren besleme uzmanlarından destek alınabilir, bu denilenler yapıldıktan sonra kendi çözdüğünüz rasyonları kendi hayvanlarınızda tatbik edip sonuçları gördükten sonra iyileştirmeler yapabilirsiniz.

Rasyon konusundaki bilgi beceri ve başarılı sonuç ancak ve ancak rasyonu çözüp hayvana doğru şekilde ulaştırıldıktan sonra sonuçları gördüğünüzde ortaya çıkar. Rasyon hazırlandı hayvanlara uygulandı, süt verimine etkisi, döl verimine etkisi, sürü sağlığına etkisi, canlı ağırlık kazancına etkisi kontrol edilmiyorsa o rasyon doğru hazırlanmış bir rasyon bile olsa sonuç irdelenmediyse başarıya ulaşmamış demektir. Genellikle ülkemiz hayvancılığında da durum böyledir. Birçok işletmede saha destek ekibi tarafından rasyon hazırlanıp yetiştiriciye ulaştırılır ancak işletme sahibi ya uygulandığını takip edemez ya da üzerine düşülmez ise sonuç değerlendirilmez ve emekler boşa gitmiş olur. Tüm bunların özeti;

Örnek rasyon inceleyiniz, işletmenin besleme uzmanı işletme sahibi olmalı, işletmenin başarılı rasyonunu işletme sahibi hazırlamalı, bu sürü sağlığını ve kazancı arttırıp masrafları azaltacaktır.

BOL BEREKETLİ GÜNLER DİLERİZ.

Özkan DİNÇ

Hayvan Besleme Uzmanı