Laktasyon Nedir?

Hayvanlarda doğumu takiben tekrar gebe kalıp sağılma dönemi bitene kadar geçen süre laktasyon olarak adlandırılmaktadır.

Süt ineklerinde laktasyon nedir

Süt ineklerinde laktasyon erken, orta ve geç lasktasyon olarak üçe ayrılır. Kısaca Laktasyon nedir = sağılan dönemdir. Normalde 365 günde bir yavrulaması beklenmektedir. Ancak süt inekleri genellikle her biri 120 gün süren laktasyon evrelerine 60 günlük kuru dönemde eklenince ortalama 14 ayda bir buzağı dünyaya gelir.

Erken laktasyon

Doğumu takiben ilk 3-3.5 aylık süreci tarif eder. İnekler genellikle buzağılamadan sonra yaklaşık 3 ay boyunca daha fazla enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu dönemde pik e yaklaştığı için rasyon ile karşılayamadığı enerjiyi vücut yağlarını kullanarak tamamlar. Kuru dönem beslemesi ne kadar kaliteli ve dengeli olursa erken laktasyon da vücut kondüsyon puanında da düşüş o kadar az olur. İnekler pike ne kadar düzgün ve dengeli çıkarsa verimi o kadar yüksek olur. Erken laktasyonda doğru besleme ve doğru rasyonu tüketmeyen ineklerin laktasyon boyunca verimi düşük seyredecektir.

Pik döneminde yüksel litre vermesi beklenen bir inek dengeli beslenmez gerek duyduğu besin ihtiyacı sağlanmazsa pike vardığı eksiklik tüm laktasyonu etkileyecektir. Yani 2 litre geriden gelen bir inek geriye kalan ortalama 200-250 günlük laktasyon da 400-500 litrelik kayıp yaşatacaktır demektir.

Kuru dönemde buzağı büyüdükçe işkembeye baskı yapar işkembe hacmi daraldığı için Rumen çalışma aktivasyonu bakteri popülasyonun da azalmalar yaşanır, buzağı dünyaya geldiğinde ise işkembe tekrar eski hacmine kavuşsa da çokta aktif çalışmaz. Bu dönemde daha fazla besine ihtiyacı olan ineğin besin madde ihtiyacını karşılaması zor olur. Bu dönemde ineklerin daha yoğunlaştırılmış bir besleme gerekir.

Orta laktasyon

Bu dönemde gebe ya da gebe adayı olan ineklerde pikin etkileri devam etse de artık düşüş eğilimi başlamıştır. Artık kaybolan kilo kayıpları yerine konmaya başlanır. Sağlıklı olan 15 günlük zaman dilimlerinde %2 lik düşüşler normaldir. Aksi takdirde doğru bir besleme olmadığı ya da iklim stres koşulları var demektir. Orta laktasyonda  ki geç gebelik sebebi doğum itibariyle yanlış bakım besleme yanlış yönetim demektir. Gebe kalan hayvan hafif düşüşlerle geç laktasyona girer.

Geç laktasyon

Bu dönemde süt verimi iyice azalmaya doğru gitmektedir. İşletmelerde besleme hataları yaşamamak için işletme içerisinde gruplar yapılmalıdır. Geç laktasyon daki hayvanlar erken ve orta dönemdeki ineklere göre kaba yem oranı daha yüksek selüloz oranı daha yüksek bir besleme modeli ile beslenip kuru döneme doğru gidilmelidir. Bu hem yavrunun da annenin de daha sağlıklı olmasını sağladığı gibi kuru döneme geçişi kolaylaştıracaktır.

Peki, doğru bir laktasyon dönemi nasıl planlanmalıdır?

Öncelikle imkân varsa işletme içesinde verim dönemi ya da verim mikatarına göre gruplamalar yapılmalıdır. Bu hem sürü sağlığını koruyacak hem de işletme yem giderlerini en aza indirecektir. Erken laktasyon da yoğun bir besleme sıkı bir takip diğer evrelerde daha selülozlu bir besleme modeli tatbik edilmelidir. Kuru dönem beslemenin tüm laktasyonu etkilediğinin bilincinde olunmalıdır. Kuru dönemdeki tüm hatalar doğum dan tekrar kuruya çıkana kadar ki dönemde verim ve para kayıplarına sebep olur. Kuru dönemde ineklere kaliteli kaba yemler stresten uzak bir ortam sağlanmalıdır. Buzağı ve anne sağlığı için tüm aşıları eksiksiz yapılmalıdır.

Sürü sağlığı için takip programları kullanılmalı imkân varsa hayvan verim pedometreleri, rasyon programı, sürü yönetim kullanarak daha disiplinli bir işletme oluşturulmalıdır. İneklerde laktasyon döneminde kayıp ve veteriner masraflarını azaltmak için mastitis aşıları tam yapılmalıdır.

 

BEREKETLİ GÜNLER DİLERİZ.

Özkan DİNÇ

Hayvan Besleme Uzmanı