Düve Kaç Aylıkken Tohumlanır
Düve Kaç Aylıkken Tohumlanır
Düveler 15-18 aylık yaşlarda 350-400 kg canlı ağırlığa ulaşmış ise tohumlanabilir.
Düve Kaç Aylıkken ve Hangi Şartlarda Tohumlanır?
Tohumlama Zamanı:
Yaş: Düveler genellikle 15-18 aylık olduklarında tohumlanır.
Ağırlık: Tohumlama için düvenin vücut ağırlığının yetişkin ağırlığının %60-65’ine ulaşmış olması gerekir.
Holstein: 350-380 kg
Montofon: 320-350 kg
Jersey: 270-300 kg
Canlı Ağırlık Kazanımı:
Düveler ayda ortalama 0.8-1.0 kg/gün canlı ağırlık artışı sağlar. Bu oran, beslenme ve bakım koşullarına bağlıdır.
Yetersiz ağırlığa ulaşmadan tohumlama yapılırsa üreme sorunları ve düşük süt verimi görülebilir.
Düveler ve İkizlik Durumu
Eğer ikiz doğumda biri erkek biri dişi ise dişi düve genellikle “freemartin” olur. Bu durumda dişi düve çoğunlukla kısırdır ve kızgınlık göstermeyebilir.
Freemartinlik durumu veteriner kontrolüyle tespit edilmelidir. Eğer kızgınlık göstermiyorsa tohumlama yapılmaz.
Kızgınlık Görmüyorsa Ne Yapılmalı?
Takip sistemi ile kontrol;
Hayvan takip sistemi ile gözden kaçan kızgınlıklar tespit edilebilir.
Beslenme ve Yönetim Kontrolü:
Protein, enerji ve mineral eksiklikleri kızgınlık göstermeme nedenlerinden biridir. Rasyon dengesi sağlanmalıdır.
Veteriner Kontrolü:
Hormonal bozukluklar, yumurtalık kistleri veya diğer üreme sorunları varsa tedavi edilmelidir.
Hormonal Uygulamalar:
Veteriner kontrolünde PGF2α veya benzeri hormon uygulamaları ile kızgınlık uyarılabilir.
Çevresel Koşullar:
Hayvanların hareket alanı artırılmalı ve stres faktörleri en aza indirilme
Düveleri geç yaşta tohumlamanın hem avantajları hem de dezavantajları vardır. Bu durum, düvenin fiziksel gelişimi, sağlık durumu, beslenme koşulları ve işletme hedeflerine bağlı olarak değerlendirilmelidir.
Geç Yaşta Tohumlamanın Avantajları
Fiziksel Olgunluk:
Geç yaşta tohumlama yapılan düveler daha iyi fiziksel gelişim gösterir. Yeterli iskelet ve vücut ağırlığına ulaştıkları için doğum sırasında güçlük yaşama ihtimali azalır.
İlk Laktasyonda Yüksek Verim:
Daha gelişmiş bir vücut, doğum sonrası daha yüksek süt verimine olanak tanır. Bu, özellikle sütçü ırklar için önemli bir avantajdır.
Sağlık Sorunlarının Azalması:
Yeterli gelişime ulaşan düvelerde doğum sonrası üreme sorunları ve metabolik hastalıklar daha az görülür.
Daha Sağlıklı Buzağılar:
Geç tohumlanan düveler, daha sağlıklı ve iyi gelişmiş buzağılar doğurabilir. Anne vücudu daha iyi hazırlandığı için buzağının yaşam kalitesi artar.
Geç Yaşta Tohumlamanın Dezavantajları
Ekonomik Kayıp:
Tohumlama geciktiği için düvenin üretken dönemi daha geç başlar. Bu, işletmede ekonomik kayba yol açabilir çünkü düve uzun süre sadece maliyet oluşturur.
Aşırı Kondisyon Problemleri:
Geç tohumlanan düveler aşırı kilo alabilir. Bu durum, doğum güçlüğü ve metabolik hastalık riskini artırır (örneğin, yağlı karaciğer sendromu).
Kısırlaşma Riski:
Uzun süre tohumlanmayan düvelerde yumurtalık kistleri veya üreme sistemine bağlı sorunlar oluşabilir. Bu, düvenin kısırlaşmasına neden olabilir.
Üreme Performansının Düşmesi:
İleri yaşta tohumlanan düveler, üreme performansı açısından ilk yıllarda dezavantajlı olabilir. Bu durum, özellikle toplam yavru sayısını etkileyebilir.
Besleme Maliyetinin Artması:
Tohumlama geciktiğinde düvenin beslenme maliyeti artar. Daha uzun süre kaba ve kesif yem verilmesi gerekebilir.
Genel Değerlendirme
Avantajlı Durumlar:
Eğer düve, ideal ağırlık ve kondisyonuna erken yaşta ulaşmamışsa, geç tohumlama daha mantıklı bir seçenek olabilir.
İlk doğumun sorunsuz geçmesi ve sağlıklı buzağı alımı hedefleniyorsa geç tohumlama tercih edilebilir.
Dezavantajlı Durumlar:
Süt üretim hedefleri olan işletmeler için üretken dönemin gecikmesi ekonomik kayıplara neden olabilir.
Düvenin fazla kilo alması durumunda sağlık problemleri ortaya çıkabilir.
Öneriler
Zamanında Tohumlama:
Düve, hem fiziksel hem de hormonal olgunluğa eriştiğinde (15-18 ay, 350-380 kg) tohumlanmalıdır.
Aşırı Kondisyondan Kaçının:
Geç tohumlama yapılacaksa, düvelerin aşırı kilo almasını önlemek için düşük enerjili, dengeli bir rasyon uygulanmalıdır.
Üreme Sağlığı Takibi:
Geç tohumlanan düvelerin üreme sistemi düzenli olarak veteriner tarafından kontrol edilmelidir.
Geç tohumlamanın işletme stratejinize uygun olup olmadığı, düve ırkı, işletme altyapısı ve ekonomik hedefler doğrultusunda değerlendirilmelidir.
Tohumlama mı, Boğa ile Çiftleşme mi?
Suni Tohumlama Avantajları:
Yüksek kaliteli genetik materyal kullanılarak yavru kalitesini artırır.
Hastalık bulaşma riski düşüktür.
Daha kolay ve güvenli kontrol edilir.
Boğa ile Çiftleşme Avantajları:
Düşük maliyetli olabilir (eğer boğa zaten sürüde varsa).
Kızgınlık tespiti gerektirmez, çünkü boğa bunu doğal olarak yapar.
Tavsiye: Düve, genellikle suni tohumlama ile çiftleştirilmelidir. Bu yöntem hem genetik ilerleme sağlar hem de üreme sağlığını daha iyi kontrol etmeye olanak tanır.
Suni Tohumlama Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli?
Irk Uyumuna Dikkat:
Seçilen boğa genetiği düvenin ırkına ve özelliklerine uygun olmalıdır. Örneğin, sütçü ırk için süt verimi yüksek boğa seçilir.
Doğum Kolaylığı:
Özellikle ilk doğum olacaksa, doğum kolaylığı yüksek olan boğalar tercih edilmelidir.
Genetik Özellikler:
Boğanın süt, döl ve et verimi genetik değerlerine bakılmalıdır.
Sertifikalı ve Güvenilir Olması:
Suni tohumlama materyali sertifikalı ve hastalıklardan ari bir kaynaktan alınmalıdır.
lidir.
İlk Laktasyonda Yüksek Verim Almak İçin Besleme
Kuru Dönem Beslemesi:
Kuru dönemde düveler enerji dengesinde tutulmalı, ancak aşırı şişmanlatılmamalıdır. Aşırı kondisyon, doğum güçlüğüne yol açabilir.
Doğum Öncesi:
Vitamin ve mineral takviyesi yapılmalı. Özellikle kalsiyum ve magnezyum ihtiyacına dikkat edilmelidir.
Doğumdan Sonra:
Enerji açığını kapatmak için yüksek enerji içerikli yemler verilmelidir.
Kuru ot, yonca ve kaliteli silaj beslemede kullanılmalıdır.
Aşamalı Geçiş:
Yem değişimleri kademeli olarak yapılmalı, ani değişimlerden kaçınılmalıdır.
Su Tüketimi:
Temiz ve taze suya her zaman erişimi sağlanmalıdır.
Ahır Koşulları
Temizlik ve Hijyen:
Ahır düzenli olarak temizlenmeli ve kuru tutulmalıdır.
Konfor:
Düveler yeterli alan, iyi havalandırma ve uygun yataklama koşullarına sahip olmalıdır.
Hareket:
Düveler günde en az birkaç saat hareket ettirilmeli veya meraya çıkarılmalıdır.
Düve Beslemenin Önemli Noktaları
Düvenin doğru ağırlık ve kondisyonla tohumlanması, gelecekteki süt verimi ve üreme sağlığı için kritiktir.
Hedeflere ulaşmak için kaliteli kaba yem, dengeli bir rasyon ve yeterli mineral takviyesi sağlanmalıdır.
