Bypass Yağ

Bypass Yağ, rumende parçalanmadan ince bağırsağa geçerek orada sindirilen ve enerji sağlayan özel yağlardır. Rumen mikroorganizmalarına zarar vermeden yüksek enerji sağlar.

Kaç Çeşit Bypass Yağ Vardır?

Başlıca 2 türdür:

1. Kalsiyum tuzları formu (Ca-soap): Daha yaygın, uygun fiyatlı, genelde palm yağından üretilir.

2. Hidrojene (korunmuş) form: Saf yağ formunda, daha pahalı ama daha yoğun enerji verir.

Hangi Bypass Yağ Kullanılmalı?

• Yüksek verimli süt inekleri: Hidrojene form (enerji ihtiyacı yüksek)

• Orta-düşük verimliler: Kalsiyum tuzu yeterlidir.

• Yem rasyonun içeriğine, fiyatına ve hedefe göre seçilmeli.

 Bir İneğin Ne Kadar Bypass Yağ Tüketmesi Gerektiği (Pratik Hesap)

Formül:
Enerji ihtiyacı (NEL) – Alınan enerji (NEL) = Açık
Açığı kapatmak için:
1 kg Bypass yağ ≈ 5.6–6.2 Mcal NEL

Örnek: 40 litre süt veren bir inek günlük 36 Mcal enerjiye ihtiyaç duyuyorsa, yemle 32 Mcal alıyorsa →
Açık: 4 Mcal → Yaklaşık 700 gr bypass yağ gerekir
(Dikkat: Bu teorik, pratikte 400-500 gr’ı geçmemek daha uygundur.)

 Enerji Açığı Pratik Hesabı

 Formül:
Enerji Açığı (NEL) = İnek İhtiyacı – Alınan Enerji

• İnek ihtiyacı (Mcal NEL) ≈ 0.08 × Canlı ağırlık (kg) + 0.35 × Süt verimi (Lt)

• Rasyon analizinden “NEL/kg yem” bulunur, tüketilen yemle çarpılır → alınan enerji hesaplanır

• 

 Bypass Yağ Kullanım Miktarı Nasıl Belirlenir?

Genellikle:

• 400-500 gr/gün → Laktasyonun pik döneminde

• 300 gr/gün → Orta verimli inekler

• 200-250 gr/gün → Düşük verimli, geç laktasyon

Bu miktarlar rasyon analizi, enerji açığı ve kondisyon skoru dikkate alınarak ayarlanır.

 Bypass Yağ Yazın mı Kışın mı Kullanılmalı?

• Yazın: Isı stresi nedeniyle yem tüketimi düşer, enerji açığı olur → kesinlikle önerilir

• Kışın: İnekler daha çok yer ama süt verimi yüksekse yine enerji ihtiyacı olur → kullanılır

Bypass Yağın Et Verimine Etkisi

Besilik hayvanlarda genelde sütçü inek kadar kullanılmaz ama:

• Vücut kondisyonu, kas ve yağ oranı dengelenir

• Enerji yoğunluğu artar → daha hızlı kilo alma

 Bypass Yağın Süt Verimine Etkisi

• Laktasyonun başında enerji açığını kapatır → süt verimi artar

• Negatif enerji dengesi önlenir → meme sağlığı ve üreme iyileşir

 Bypass Yağın Süt Yağına Etkisi

• Orta ve uzun zincirli yağ asitleri, süt yağı sentezini destekler

• Özellikle kalsiyum tuzları formu süt yağını daha az düşürür

• Aşırı kullanım → süt yağı düşebilir (denge önemli)

 Günde Kaç Kez Bypass Yağ Verilmeli?

• 2 öğünde verilmesi ideal (sabah-akşam)

• Büyük işletmelerde TMR içinde homojen dağıtılır

• 

 Fazla Bypass Yağ Verilirse Ne Olur?

• Süt yağı düşebilir

• Karaciğer yağlanabilir

• Yemden yararlanma azalır

Ölçülü kullanım şart

 Yemlere Bypass Yağ Katmak Yararlı mı?

Evet, ama:

• Dozunda ve dengeli olmalı

• Rumen dostu olmalı

• Özellikle doğum sonrası erken laktasyon döneminde çok faydalıdır

 Bypass Yağ Kullanımının Yem Tüketimine Etkisi Nedir?

Olumlu etkiler:

• Enerji yoğunluğu artar, inek zayıflamaz
  Olumsuz etkiler:

• Çok yüksek doz → yemin lezzetini bozar → yem tüketimi düşebilir

 Yem Tüketimi Nasıl İzlenebilir?

• Her gün sabah kalıntı kontrolü yapılmalı

• Günlük toplam yemleme – kalan yem = Tüketilen miktar

• RFID sistemleri, otomatik tartı sistemleri kullanılıyorsa daha hassas takip olur

Yemlikler Ne Sıklıkla Temizlenmeli?

• Her gün sabah yemleme öncesi

• En az haftada 1 kez su ile yıkanmalı

Koku, küf ve sıcak havalarda daha sık gerekebilir

Yem Tüketimini Etkileyen Faktörler

• Yem lezzeti

• Su kalitesi ve erişimi

• Stres, ısı

• Doğumdan sonra geçen süre

• Hastalıklar (özellikle metritis, ketozis)

Bypass Yağ Yeme Mi Katılmalı Ayrı Mı Verilmeli?

• En uygunu: TMR ile homojen şekilde karıştırmak

• Elle dökülürse → inek seçici davranabilir, yem tüketimi bozulur

Bypass Yağ Yemin Lezzetini Bozmaması İçin Nasıl Kullanılmalı?

• Granül ya da kaplanmış formda olanlar tercih edilmeli

• Kokusu hafif, sabit formda ürünler daha iyi

• Rasyona iyi karışmalı, sıcak havada eriyip yapışmamalı

 Bypass Yağ Kullanım Miktarı – Pratik Hesap Tablosu

🔸 1 kg bypass yağ ≈ 5.6–6.2 Mcal NEL (yağın kalitesine göre değişir)
🔸 Rasyona eklenmeden önce enerji içeriği ve yem analizleri göz önünde bulundurulmalı.

Kaliteli Bypass Yağ İçeriği Nasıl Olmalı?

Bypass Yağ Nasıl Analiz Edilir?

Laboratuvar Analizi ile:

NEL değeri (Net Enerji Laktasyon) hesaplanır

Ham yağ, kuru madde, nem, serbest yağ asitleri bakılır

En iyisi yem analiz laboratuvarlarına gönderip tam rapor almak

Etiket Okuma ile:

Ürün etiketi üzerinde ham yağ oranı, enerji değeri, kalsiyum ve nem bilgileri yazmalıdır

Şeffaf ve analiz raporu sunan üreticiler tercih edilmeli

Basit Pratik Kontrol:

Suda çözünmemeli (rumende çözünmezlik için)

El ile alındığında topaklaşmamalı

Kokusu rahatsız edici olmamalı

Sıcak havada eriyip akmamalı