Büyükbaş hayvanlarda ırk fazla olmasına rağmen verim yönü farklılığı olduğu için besleme modelleri de farklıdır. Süt verim yönlü büyükbaş hayvanlar, et verim yönlü hayvanlar ve her ikisini de barındıran kombine ırklar farklı besleme modelleriyle beslenebilmektedir. Süt verim yönü güçlü olan ırklarda daha yoğun besleme yapılırken, et için ya da kombine ırklarda daha seyrek besleme modeli benimsenmiştir.

Büyükbaş Hayvan Rasyonu

Rasyon, bir hayvanın 24 saat içerisinde verim yönü ve yaşam payı dikkate alınarak ihtiyacı olan besin maddelerinin hayvana sunulmasıdır. Özellikle ülkemizde bu konuda çok fazla eksiklik vardır. Bunun temel nedenlerinden biri sahaya inen personel yetersizliği, hizmet veren personelde tecrübe eksikliği ve en önemli problem yetiştiricinin bir rasyona gereken değeri vermemesi. Bütün bu problemler işletmelerde verim ve kazanç kayıplarına sebep olmakta milli servetimizin azalmasına neden olmaktadır. Büyükbaş hayvan yemi denildiğinde ülkemizde üretim yapan birçok firmanın benzer kombinasyonlar da elde ettiği fiyat rekabetinin olduğu ticari ürünler akla gelmektedir. Bu hayvan beslemede önemli bir yere sahip olsa da asıl dikkat edilmesi gereken o yemin dâhil olduğu rasyondur.

Yemin kalitesi hayvan sağlığını tehdit edecek içeriğe sahip olmaması gerekir. Etiket değeri 19 protein olacak şekilde piyasada satılan en pahalı yemi alıp en kötü rasyonu elde etmek, piyasadaki etiket değerleri en düşük 19 protein yemi alıp en kaliteli rasyonu oluşturmak daha kazançlı ve sağlıklı olacaktır. Büyükbaş hayvan besleme Halı dokuma makinasında halı dokumak kadar incelik isteyen tecrübe ve bilgi isteyen bir iştir.

Büyükbaş Yem Yapımı

İşletmelerde genellikle fabrika yemi kullanılmaktadır. Sebebi anlık hammadde hesabı yapıldığında yani dışardan hammadde alıp anlık yem yapılmaya çalışıldığında daha yüksek maliyetlere geldiği savunulmaktadır. Ancak sezonda alınan hammadde miktarı yem artış fiyatına paralel gitse de burdaki amaç bir dönem boyunca aynı kalitede yemi elde etmektir. Büyükbaş yemi hazır rasyon programlarıyla yapılabilir.

Büyükbaş Hayvan Besleme Programı

Büyükbaş Hayvan Besleme Programı, Literatür ismiyle rasyon programı ücretli yada ücretsiz çevrimiçi kullanılabilir. Burada önemli olan programı elde etmek yerine nasıl kullanılacağının bilinmesidir. Programların temeli mevcut hayvanın tanıtılması ve temele oturtulması ile çalışır. Örnek verecek olursak;

Büyükbaş Rasyon Örnekleri

Büyükbaş Hayvan Besleme Tablosu

Hayvan 550 kg canlı ağırlığa sahip 60 gün önce doğurmuş 3. cü buzağısını doğuran 25 litre süt veren bir inek olsun

KURU YONCA BUĞDAY SAMANI MISIR SİLAJI 31-32 KM 19 PROTEİN FABRİKA YEMİ ARPA KIRMASI
3 2 19 9 1

 

Burada önemli olan hammaddenin hangi kalitede olduğu da önemlidir. Yukarıda belirttiğimiz özelliklere sahip orta seviye olarak kabul ettiğimiz hammaddelerin karışımı belirtilen özelliklerdeki bir ineğin ihtiyacını karşılayabilir.

Büyükbaş Hayvan Bakım Maliyeti

Bir ineğin günlük besleme maliyeti; Yukarıda örneklendirdiğimiz bir hayvanımızın günlük besleme maliyetleri 2022 yılı mart ayına göre

Yonca 3*1.5 tl = 4.5 tl

Saman 2*1.3 tl = 2.6 tl

Mısır silajı 19*0.60= 11.4 tl

Fabrika yemi 9*5.6= 50.4 tl

Arpa kırması 5*1= 5 tl

TOPLAM MALİYET = 73.9 TL  (Bu maliyet yıllara ve bölgelere göre farklılık gösterir.)

Burada elektrik işçilik, veteriner masrafları yakıt giderleri, ölüm kayıpları vs hesaplanmamıştır. Büyükbaş hayvan besleme denilince akla sadece süt hayvancılığı gelmemektedir. Süt hayvancılığı yanında besi hayvancılığa ülkemizde yaygın olarak yapılmaktadır. Besi hayvancılığı süt hayvancılığına göre işçilik maliyeti daha az, riski daha az olan bir iştir. Süt hayvancılığında her ay standart gelir vardır, besi hayvancılığında ise her ay kesim yapılacak şekilde padok ayarlaması yapılmadıysa 6 ila 8 ay arayla kesim yapılır gelirde o zaman dilimlerinde elde edilir. Her iki yetiştiricilikte de ortak nokta son ürün olan et ve sütün işletme maliyetlerinin üstünde bir gelir getirmesi gerekmektedir. Son ürün olan et ve süt maliyetleri karşılamıyorsa son ürünü değerlendirecek bir pazara sahip olmak işletme için can alıcı nokta olacaktır. Maliyetlerin yüksek olduğu dönemde karlılık yok ise küçülmek kaçınılmaz olabilir. Ancak son ürün olan et ve sütü işletme sahibi kendisi satışa sunuyorsa zarardan kaçınılmış olunur.

Büyükbaş Hayvan Besleme Modelleri

Ana başlık olarak Entansif ve ekstansif besleme olarak ikiye ayrılıp kendi içerisinde tekrar başlıklara ayrılmaktadır.

Ekstansif Besleme Modeli

Yetiştirici ya da işletme sahibinin rasyonda kullanılan hammaddelerin bir kısmını yada tamamını dışardan aldığı, aynı zamanda ücretsiz yani mera gibi alanların kullanılmadığı besleme modelidir ki ülkemizde neredeyse %90 lık bir oranla bu besleme modeli benimsenmektedir.

Ekstansif besleme modelinde ise neredeyse tamamıyla mera ve otlatmaya bağlı bir besleme modelidir. Birde yarı entansif bir model vardır, buda otlatmadan sonra işletme içerisinde ilave yemleme ile besleme yapılan bir modeldir.

Ekstansif besleme de maliyetler çok yüksek, karlılık daha azdır, enkstansif de ise maliyetler daha düşük mera iyi ise karlılık daha yüksektir.

Burada en önemli unsur entansif besleme yapıyorsak bile bazı hammaddeleri kendimiz üretirsek, hazır alınan girdileri azaltabilirsek, rasyon nedir öğrenip doğru bir yönetim uygularsak optimum yöntemi elde etmiş oluruz.

 

BEREKETLİ GÜNLER DİLERİZ

Özkan DİNÇ