Besi Hayvanlarında Sakinleştirici Kullanımı ve Performans Üzerindeki Etkileri
Besi Hayvanlarında Sakinleştirici Kullanımı ve Performans Üzerindeki Etkileri
Besi Sakinleştirici Nedir?
Besi sakinleştiriciler, hayvanların stres düzeyini azaltmak, agresifliklerini kontrol altına almak ve genel refahlarını artırmak amacıyla kullanılan doğal veya kimyasal içerikli yem katkılarıdır. Genellikle bitkisel özler (ör. melisa, kediotu, papatya), magnezyum, B vitaminleri ve bazı sakinleştirici etkili aminoasitler (örn. triptofan) içerirler.
Hangi Durumlarda Kullanılır?
Yeni gelen hayvanların uyumu için
Kümes veya padok değiştirme sırasında
Transport (nakliye) öncesi ve sonrası
Aşılama, tartım, bakım uygulamaları öncesi
Sıcaklık stresinin yoğun olduğu yaz aylarında
Grup içi agresif davranışlar ve zıplama/atlama eğilimi olduğunda
En Etkili Sakinleştirme Yöntemleri
Doğal yem katkıları Yüksek Sürekli kullanımda stres seviyesini düşürür
Veteriner ilaçları (enjeksiyon vb.) Anlık / Orta Özellikle müdahale gereken acil durumlarda
Çevresel faktörlerin düzenlenmesi Yüksek Gürültü, kalabalık, ısı stresi kontrolü
Yemleme saatlerinin düzenlenmesi Orta Açlık kaynaklı agresifliği azaltır
Hayvan davranışı gözlemi ve grup yönetimi Yüksek Liderlik kavgalarının önüne geçer
Zıplama/Atlama Yapan Hayvanın Randımanı Ne Kadar Düşer?
Zıplama, huzursuzluk ve agresiflik gösteren hayvanlarda:
Canlı ağırlık artışı %15’e kadar azalabilir.
Yemden yararlanma oranı %10 düşebilir.
Randıman (kesim sonrası verim) %5-7 azalabilir.
Sakinleştirici Kullanımının Etkisi
Besi Sakinleştirici Kullanımının Ağırlık Artışı Üzerindeki Etkisi
> Açıklama: 120 günlük besi döneminde, sakinleştirici kullanan hayvanların ortalama 23 kg daha fazla canlı ağırlık kazandığı gözlenmiştir.
Sakinleştirici Kullanımı Olan ve Olmayan İşletme Karşılaştırması
Kriter Sakinleştirici Kullanan Kullanmayan
Günlük Canlı Ağırlık Artışı 1.5 kg 1.2 kg
Yemden Yararlanma %6 daha iyi Baz seviye
Hastalık Oranı %10 düşük Daha yüksek
Kesim Randımanı %56 %52
Randıman Etkisi
> Randıman Artışı: Sakinleştirici kullanan gruplarda, kas oranı ve iç yağlanma dengeli geliştiğinden dolayı randıman ortalaması %3-4 daha yüksektir.
Maliyeti Nedir?
Ürün Türü Aylık Ortalama Maliyet (1 hayvan) Not
Doğal katkı bazlı premiks 30-40 TL En yaygın
Vitamin-magnezyum karışımı 25-35 TL Düşük doz etkili
İlaç tipi (veteriner reçeteli) 100-200 TL Acil durumlar için
Ne Zaman Kullanılmalı?
İdeal Başlangıç: Besiye alındıktan sonraki ilk 7 gün (adaptasyon süreci)
En yoğun kullanım: 1. ve 2. ay
Sıcak yaz aylarında kullanımı mutlaka önerilir
Sürekli Kullanılmalı mı?
Hayır. Sürekli kullanmak yerine, yüksek stresli dönemlerde kullanılması yeterlidir. Fazla kullanımı hayvanın doğal davranışını baskılayabilir.
Üretici Firmalar ve Adresler (Türkiye)
Firma Lokasyon Web Sitesi
Miligram hayvan besleme teknolojileri mlgram.com
Online Sipariş Verilebilecek Siteler
Besi hayvanlarında yatma süresi, hayvanların dinlenme, geviş getirme ve stres seviyeleriyle doğrudan ilişkili bir faktördür. Bu sürenin canlı ağırlık artışı (CAA) ve randıman (verim) üzerindeki etkisi bilimsel olarak kanıtlanmıştır. İşte detaylı açıklama ve görsel grafik:
Besi Hayvanlarında Yatma Süresi, Canlı Ağırlık Artışı ve Randıman İlişkisi
1. Yatma Süresi Nedir?
Yatma süresi, bir besi hayvanının günde ne kadar süre boyunca yatar pozisyonda dinlendiğini gösterir. Genellikle 10–14 saat arası idealdir. Bu süre:
-
Geviş getirme için gereklidir.
-
Kas ve kemik gelişimi için önemlidir.
-
Stres düzeyini düşürür.
-
Metabolik verimliliği artırır.
2. Yatma Süresinin Canlı Ağırlık Artışına Etkisi
| Yatma Süresi (saat/gün) | Ortalama Canlı Ağırlık Artışı (g/gün) |
|---|---|
| 6 saat | 850 g |
| 8 saat | 950 g |
| 10 saat | 1050 g |
| 12 saat | 1150 g |
| 14 saat | 1200 g |
Daha fazla yatma süresi, hayvanın yemden daha iyi yararlanmasını sağlar. Ayrıca dolaşım sistemi daha verimli çalışır, sindirim rahatlar ve yemden canlı ağırlık dönüşüm oranı (FCR) iyileşir.
3. Yatma Süresinin Randımana Etkisi
Randıman = (Kesim sonrası karkas ağırlığı / Canlı ağırlık) × 100
| Yatma Süresi (saat/gün) | Ortalama Randıman (%) |
|---|---|
| 6 saat | 55% |
| 8 saat | 57% |
| 10 saat | 58% |
| 12 saat | 59% |
| 14 saat | 60% |
Dinlenmiş hayvanlarda kas gelişimi daha iyi olur. Aynı zamanda stres az olduğu için su kaybı ve et-kararma (dark-cutting beef) riski azalır. Bu da randımanı artırır.
4. Yatma Süresini Etkileyen Faktörler
-
Yataklık kalitesi (saman, talaş, kauçuk vs.)
-
Altlık kuruluğu ve temizliği
-
Alan başına düşen hayvan sayısı (metrekare)
-
Ahırın havalandırma ve aydınlatması
-
Ses ve stres faktörleri
-
Yemleme saatleri ve düzeni
Önerilerle Maksimum Performans
| Uygulama | Etkisi |
|---|---|
| Altlık değişiminin günlük yapılması | Yatma süresini 2 saat artırır |
| Gürültü azaltımı | Stresi azaltır, randımanı %2 artırır |
| Serbest yem ve su erişimi | Geviş süresi artar, FCR düşer |
| Yatma alanı: min. 3 m²/hayvan | Kalabalık stresi önlenir |
Aşağıdaki grafik yatma süresi ile canlı ağırlık artışı ve randıman arasındaki ilişkiyi özetlemektedir:
-
Günde ≥12 saat yatabilen besi hayvanları, %10’a kadar daha fazla canlı ağırlık artışı gösterir.
-
Randıman ise 3–5 puan artabilir.
-
Altlık, hijyen, stres gibi yönetimsel faktörlerle bu süre doğrudan kontrol edilebilir.
Besi hayvanlarında sakinleştirici kullanımı:
Hayvan refahını artırır.
Yem tüketimini düzenler.
Günlük canlı ağırlık kazancını yükseltir.
Kesim randımanını artırır.
İşletme verimliliğine doğrudan katkı sağlar.
Ancak bilinçli ve kontrollü şekilde kullanılmalıdır. Hekim önerisi alınmadan kimyasal enjeksiyonlar tercih edilmemelidir.
