Büyükbaş Hayvanlarda Üç Gün Hastalığı (Bovine Ephemeral Fever)

Büyükbaş hayvanlarda sık görülen ve yetiştiricilerin çoğu zaman endişeyle karşıladığı “Üç Gün Hastalığı” ya da bilimsel adıyla Bovine Ephemeral Fever (BEF), özellikle tropik ve subtropik bölgelerde görülen viral bir enfeksiyon hastalığıdır. Adını, hayvanlarda genellikle 3 gün süren ateşli bir seyir göstermesinden alır. Ölüm oranı düşük olmakla birlikte, sürülerde ciddi verim kayıplarına, iş gücü kaybına ve ekonomik zararlara yol açar.

Üç Gün Hastalığı Nedir?

Üç Gün Hastalığı, Rhabdoviridae ailesine ait bir RNA virüsü olan Ephemeral fever virus tarafından oluşturulur. Hastalık ani başlangıçlı ateş, iştahsızlık, süt veriminde hızlı düşüş, topallık ve kaslarda ağrı ile karakterizedir. Genellikle kısa süreli (ortalama 3 gün) sürse de hayvanlarda halsizlik ve iş gücü kaybı birkaç hafta devam edebilir.

Nasıl Yayılır?

Bu hastalık bakteriyel değil, viral bir hastalıktır ve yayılımında sinekler ve tatarcıklar (Culicoides türleri) gibi kan emici vektörler rol oynar. Yani, hayvandan hayvana doğrudan temasla değil, bu vektörlerin taşıdığı virüs aracılığıyla bulaşır.

  • Yaz aylarında ve sıcak, nemli iklimlerde görülme oranı yüksektir.

  • Merada bulunan büyükbaş hayvanlar daha çok risk altındadır.

  • Hastalık bölgesel salgınlar yapabilir.

Belirtileri Nelerdir?

Üç Gün Hastalığı’nın belirtileri genellikle aniden ortaya çıkar. En belirgin klinik bulgular şunlardır:

  • Ateş: 40–41 °C’ye kadar çıkan yüksek ateş.

  • İştahsızlık ve süt verimi düşüşü: Sütçü ineklerde süt miktarı hızla düşer.

  • Topallık ve kaslarda ağrı: Hayvan hareket etmekte zorlanır, sürükleyerek yürür.

  • Burun akıntısı ve salya artışı görülebilir.

  • Geviş getirmeme ve iştah kaybı sıktır.

  • Bazen solunum güçlüğü ve titreme olabilir.

Hastalık genellikle 3 gün içinde düzelir. Ancak bazı hayvanlarda halsizlik 1–2 hafta sürebilir.

Büyükbaş Hayvanlarda Üç Gün Hastalığı (Bovine Ephemeral Fever)
İnek Kızgınlık Gösteriyor Ancak Döl Tutmuyor

Hangi Hayvanlarda Daha Sık Görülür?

  • En çok süt sığırlarında verim kaybına yol açar.

  • Genç ve orta yaşlı hayvanlar daha duyarlıdır.

  • İyi besili, yüksek verimli ineklerde daha ağır seyredebilir.

Hastalık Ölümcül Müdür?

Üç Gün Hastalığı genellikle ölümcül değildir. Ölüm oranı %1’in altındadır. Ancak;

  • Yaşlı, zayıf veya gebe hayvanlarda komplikasyonlara yol açabilir.

  • Nadiren düşüklere veya uzun süreli topallığa sebep olabilir.

Asıl zarar, yüksek ateş ve halsizlik nedeniyle süt veriminde %50–70 oranında kayıp yaşanmasından kaynaklanır.

Korunma Yöntemleri

Üç Gün Hastalığı’na karşı doğrudan bir antibiyotik tedavisi yoktur, çünkü hastalık bakteriyel değil viral kaynaklıdır. Tedavi, hayvana destek sağlamak amacıyla yapılır. Ancak korunma yöntemleriyle hastalığın etkisi azaltılabilir:

  1. Aşılama:

    Bazı ülkelerde canlı veya inaktif aşılar mevcuttur.

Aşı, özellikle sıcak bölgelerde ve yaz aylarından önce yapılmalıdır.

2 Vektör Kontrolü:

Ahırların düzenli ilaçlanması,

Sinek ve tatarcıkların üreme alanlarının yok edilmesi,

Hayvanların meraya çıkışının riskli dönemlerde sınırlandırılması.

3 Hayvan Sağlığı Yönetimi:

Hastalığa yakalanan hayvanlar dinlendirilmelidir.

Bol su ve kaliteli yem sağlanmalıdır.

Ağrı kesici ve ateş düşürücüler (veteriner kontrolünde) kullanılabilir.

Yetiştiriciler arasında 3 Gün Hastalığı hakkında bazı yanlış inanışlar vardır:

  • “Bakteriyeldir, antibiyotik tedavi eder.” → Yanlış. Antibiyotikler yalnızca ikincil enfeksiyonlarda destek amaçlı kullanılabilir.

  • “Hayvan mutlaka ölür.” → Yanlış. Ölüm nadirdir, asıl zarar verim kaybıdır.

  • “Kendi kendine geçmez.” → Yanlış. Çoğu vakada 3 gün içinde hayvan toparlar.

Özet

 Üç Gün Hastalığı, büyükbaş hayvanlarda özellikle yaz aylarında sineklerle yayılan viral bir hastalıktır. Ölüm oranı düşük olmakla birlikte, verim kayıpları nedeniyle yetiştiriciler için ciddi ekonomik kayıplar doğurur. Hastalıktan korunmada en etkili yöntem, aşılama ve vektör mücadelesidir. Ayrıca, hasta hayvanlara destekleyici bakım verilmesi iyileşmeyi hızlandırır.

Dolayısıyla, Üç Gün Hastalığı ile mücadelede temel strateji korunmadır. Aşı, hijyen, vektör kontrolü ve iyi hayvan yönetimi sayesinde bu hastalık sürülerde minimum zararla atlatılabilir.