İnek Kızgınlık Gösteriyor Ancak Döl Tutmuyor

İneklerde Döl Tutmama Sorunu: Nedenleri, Tohumlama Stratejileri ve Kist Yönetimi

1. Kızgınlığa Gelen Hayvan Neden Döl Tutmaz?

Kızgınlık gösterip tohumlanan ancak gebe kalmayan ineklerde en yaygın sebepler şunlardır:

• Yetersiz beslenme (enerji-protein eksikliği)

• Zamanlamada hata (geç veya erken tohumlama)

• Rahim enfeksiyonları (metritis, endometritis)

• Yumurtalık kistleri (özellikle foliküler kist)

• Spermanın kalitesiz veya uygun olmayan koşullarda saklanmış olması

2. Hayvan Kızgınlığa Giriyor Ama Belli Etmiyor (Sessiz Kızgınlık)

Bu durum genellikle:

• Enerji açığı

• Stres (sıcaklık, barınak koşulları)

• Yüksek süt verimi

• Tırnak ve ayak sorunları
  gibi etkenlerden kaynaklanır. Sessiz kızgınlıkta yumurtlama olabilir ama dış belirtiler görülmez.

Çözüm: Aktivite takip cihazları, boynuz üstü boya, pedometre kullanmak ve hayvan davranışlarını dikkatli gözlemlemek gerekir.

3. Tohumlama Başarısı İçin Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Kızgınlığın orta evresi (ilk belirtilerden 12 saat sonra) idealdir

• Tohumlamadan önce ve sonra hayvan strese sokulmamalıdır

• Tohumlama yapan kişinin tecrübesi ve hijyen kuralları çok önemlidir

• Kaliteli sperm seçimi ve uygun şekilde çözülmesi gerekir

4. Kan Analiziyle Döl Tutmama Sebebi Anlaşılır mı?

Evet. Aşağıdaki parametreler döl tutmama nedenleri hakkında bilgi verir:

• NEFA ve BHBA: Enerji açığı ve ketozis

• Progesteron: Yumurtlama olup olmadığını gösterir

• Kalsiyum, Fosfor, Magnezyum: Mineral eksikliği

• Lökozitoz: Enfeksiyon varlığı

5. Kist Nedir? Kaç Türü Vardır?

İneklerde kist, ovaryumda oluşan anormal foliküllerdir. 2 ana türü vardır:

• Foliküler Kist: 2,5 cm’den büyük, ince duvarlı

• Luteal Kist: Kalın duvarlı, progesteron üretir

6. Kist Tedavisi Nasıl Yapılır?

• GnRH hormonu enjeksiyonu (yumurtlamayı tetikler)

• PGF2α (luteal kistlerde)

• Rektal muayene ve ultrason ile kontrol

7. Kist Oluşumunu Önlemek İçin Ne Yapılmalı?

• Geçiş döneminde enerji dengesi sağlanmalı

• Ani yem değişikliklerinden kaçınılmalı

• Doğum sonrası uterus enfeksiyonları erken tedavi edilmeli

• Mineral takviyesi (özellikle Se, Zn, Vit E) yapılmalı

8. Başarılı Bir Tohumlama İçin Altın Kurallar

• Uterusun toparlanması için genellikle 45–60 gün beklenmelidir.

• İlk 21 gün içinde tohumlama yapılması önerilmez.

10. Geçiş Dönemi ve Doğum Sonrası Beslenme

• Geçiş dönemi: Doğumdan 3 hafta önce başlayan kritik dönemdir

• Bu dönemde:

  • Yüksek enerji açığı engellenmeli

  • Rasyona propilen glikol, nişasta, bypass yağ eklenebilir

  • Vücut kondisyon puanı (BCS) 3.0–3.25 aralığında olmalı