İneklerde Doğum Yaptıktan Sonra Görülen İştahsızlık Neden Meydana Gelir
Doğumdan hemen sonra birçok inek iştahını kaybeder ve yeterli miktarda yem tüketmez. Bu durum, negatif enerji dengesi, ketozis, süt veriminde düşüş, bağışıklık zayıflığı, rahim hastalıkları gibi sorunlara yol açabilir.
NEDEN DOĞUMDAN SONRA İNEKLER YEM YEMEZ?
Rahim kasılmaları ve ağrı → iştahı baskılar
Metabolik stres ve enerji ihtiyacı artışı
Yüksek BCS (şişmanlık) → iştahsızlık riskini artırır
Rumenin sıkışması → doğum öncesi yem tüketiminin düşmesiyle başlar
Hormonel değişiklikler (östrojen, oksitosin, prolaktin)
Doğum sonrası hastalıklar:
Ketozis
Metritis (rahim iltihabı)
Retensiyo sekundinarium (eşin atılamaması)
Hipokalsemi (süt humması)

DOĞUMDAN ÖNCE NELER YAPILMALI?
Kuru dönemde doğru vücut kondisyon puanı (BCS) hedeflenmeli: 3.0–3.5
Geçiş yemlemesi yapılmalı: doğuma 3 hafta kala enerji seviyesi artırılır
Tam karışım rasyon (TMR) verilerek rumen mikroorganizmaları korunmalı
İyonoforlar (Monensin) kullanılabilir (ketozis riski için)
KURU DÖNEM BESLENME NASIL OLMALI?
Kuru dönem 2 fazdan oluşur:
Dönem Süre Amaç Besleme Özelliği
1. Faz (Dry) Doğuma 21 gün kalana kadar Sindirim dinlenmesi ve meme dokusu yenilenmesi Düşük enerji, yeterli lif (saman, kuru ot)
2. Faz (Geçiş) Son 21 gün Rumen mikroplarının doğum sonrası rasyona hazırlanması Yüksek kaliteli enerji kaynakları, tahıl takviyesi, aniyonik tuzlar
DOĞUMDAN SONRA İŞTAH AÇMAK İÇİN NE YAPILIR?
Taze ve temiz yem her zaman önünde olmalı
İlk 1 saat içinde enerji jeli veya glikoz takviyesi
Propilen glikol, niasin, biyotin, monensin gibi katkılar
Yeterli su erişimi
Serin ortam, rahatsız edilmeme, rahat yatak alanı
KULLANILABİLECEK KATKILAR
Katkı Amaç
Propilen glikol Enerji desteği, ketozisi önleme
Monensin Rumen pH dengesi, yemden yararlanma
Niasin Karaciğer fonksiyonları, iştah açma
Canlı maya (Saccharomyces cerevisiae) Rumen stabilitesi
Kalsiyum takviyesi (bolus) Hipokalsemiyi önleme
KETOZİS NEDİR?
Ketozis, ineklerin doğum sonrası yeterli enerji alamadığında vücuttaki yağların parçalanarak keton cisimciklerinin kanda birikmesiyle oluşan metabolik bir hastalıktır.
Belirtileri:
İştah azalması
Süt veriminde düşüş
Tatlı aseton kokusu
Sinirsel belirtiler (ileri vakalarda)
Nasıl Teşhis Edilir?
İdrar veya süt test çubuğu (Ketostick)
Kan BHBA (beta hidroksibütirat) testi (>1.2 mmol/L = subklinik ketozis)
KETOZİSİ ÖNLEMEK İÇİN NE YAPILMALI?
Kuru dönemde aşırı kilo almaktan kaçın (ideal BCS: 3.25)
Doğumdan önce geçiş yemlemesi
Yeterli enerji (nişasta) ve propilen glikol takviyesi
Monensin premiks kullanımı
Yüksek kaliteli kaba yem
Rasyon analizine göre doğru protein/enerji dengesi
KİLOSU FAZLA OLAN HAYVANLAR RİSKTE Mİ?
Evet! BCS > 3.75 olan inekler doğum sonrası:
Daha az yer
Ketozis riski artar
İnekler daha geç kızgınlık gösterir
GEÇİŞ DÖNEMİ YEMLEMESİ NEDİR?
Doğumdan 3 hafta önce başlayıp doğumdan 3 hafta sonraya kadar süren dönemdir.
Bu dönemde:
Rumen mikropları yoğun nişasta ve enerjiye hazırlanır
Tahıl miktarı yavaşça artırılır
Protein ve mineral dengesi sağlanır
KURU DÖNEMDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Kuru madde tüketimi izlenmeli
Magnezyum ve aniyonik tuzlar dengelenmeli (DCAD dengesi)
Kaba yem kalitesi yüksek olmalı
Hayvanlar aşırı kilo almamalı
Kuru Dönemde Süt Yemi Verilmeli mi?
Kuru dönem, ineklerde laktasyonlar arasında süt üretiminin durdurulduğu, genellikle doğumdan önceki son 45-60 günlük süreçtir. Bu dönem hayvanın meme dokusunu yenilemesi, vücut rezervlerini dengelemesi ve doğuma hazırlanması açısından kritiktir.
Kuru Dönemin Başında (İlk 30–35 Gün)
Süt yemi verilmemelidir!
Neden?
-
Bu dönemde ineklerin enerji ihtiyacı düşüktür
-
Süt yemi yüksek enerji içerdiğinden:
-
Fazla kilo alımı (BCS > 3.5) riski yaratır
-
Karaciğer yağlanması ve ketozis riskini artırır
-
Rumen asitliği (asidoz) tetiklenebilir
-
Geçiş Döneminde (Son 21 Gün, “Close-up” Dönemi)
Sınırlı miktarda süt yemi verilebilir.
Amaç:
-
Rumen mikroorganizmalarını doğum sonrası yüksek enerjili rasyona alıştırmak
-
İşkembeyi nişasta ve enerjiye adapte etmek
-
Doğum sonrası iştah düşüklüğünü azaltmak
-
Ketozis ve süt humması gibi hastalıkları önlemeye yardımcı olmak
Nasıl Verilmeli?
-
Günde 2–3 kg’a kadar yüksek enerji içeren süt yemi
-
Kuru ot + mısır silajı + sınırlı süt yemi şeklinde
-
Tam karışım rasyon (TMR) sistemi ile dengelenerek verilmeli
Özetle:
Dönem | Süt Yemi Verilmeli mi? | Neden |
---|---|---|
Kuru Dönem (ilk 30-35 gün) | ❌ Hayır | Fazla kilo ve metabolik hastalık riski |
Geçiş Dönemi (son 21 gün) | ✅ Evet, sınırlı | Rumen adaptasyonu ve doğum sonrası sağlık için |


