İnekler Neden Yem Yemez
İnekler Neden Yem Yemez
İneklerin yem yememesi genellikle sağlık, çevresel ve yem kaynaklı sorunlardan kaynaklanır. İştahtaki azalma, erken müdahale edilmezse hem verim kaybına hem de ciddi sağlık problemlerine yol açabilir.
İneklerin Yem Yemediği Nasıl Anlaşılır?
Yem Tüketiminde Azalma: Normalde günlük yem tüketimi düşer.
Geviş Getirme: Geviş getirme sıklığında azalma fark edilir.
Süt Verimi: Süt veriminde ani düşüş olabilir.
Davranışlar: Hareketsizlik, halsizlik veya sürekli yatma gözlenir.
Ahır İçi Kontroller: Yemliklerde yem artıkları fark edilir.
Hayvan takip sistemi ile erken teşhis: Hayvan takip sistemi kullanarak erken teşhis mümkün
Yem Yememe Sebepleri Neler Olabilir?
Sağlık Sorunları:
Sindirim Sorunları: Şişkinlik (timpani), asidoz veya kabızlık.
Hastalıklar: Ketozis, mastitis, ateşli hastalıklar.
Diş Problemleri: Özellikle yaşlı ineklerde.
Parazitler: İç ve dış parazitler iştah kaybına neden olabilir.
Yem Kaynaklı Problemler:
Kötü Kalite Yem: Küflenmiş, bayat veya kötü kokulu yemler.
Aflatoksin: Yemlerdeki küf ve toksinler iştahsızlığa sebep olabilir.
Fabrika Yemi: Yemin fazla proteinli veya enerji yoğun olması; ani yem değişiklikleri.
Çevresel Faktörler:
Stres: Ahırdaki gürültü, taşınma, kalabalık gibi durumlar.
Hava Koşulları: Aşırı sıcak veya soğuk havalar iştahı düşürebilir.
Hijyen Eksikliği: Yemliklerin temiz olmaması.
Besleme Hataları:
Ani yem değişiklikleri.
Düzensiz yemleme saatleri.
Yemin uygun şekilde karıştırılmaması.
Aflatoksin İştahsızlık Yapar mı?
Evet, aflatoksin iştahsızlığa neden olabilir. Aflatoksinler, küflenmiş yemlerde (özellikle mısır, soya küspesi, silaj gibi) bulunur. Toksinler karaciğere zarar verir, sindirimi olumsuz etkiler ve hayvanlarda iştah kaybı, süt veriminde azalma gibi sorunlara yol açar.
Fabrika Yemi İştahsızlık Yapar mı?
Evet, yapabilir: Fabrika yeminde kullanılan malzemelerin kalitesi düşükse, yem çok kuru veya fazla proteinli/enerji yoğun ise iştah kaybına neden olabilir.
Ani Geçişler: Rasyonun bir anda fabrika yemine çevrilmesi de sindirim problemleri yaratabilir.
Gözlem ile Yem Yememe Sebebi Anlaşılır mı?
Evet, gözlem yaparak yem yememe nedenlerini kısmen anlayabilirsiniz:
Yemlik Kontrolü: Yemlerin küflü veya kötü kokulu olup olmadığını kontrol edin.
Davranışlar: Hayvan sürekli yatıyor veya halsiz mi? Geviş getiriyor mu?
Dışkı Kontrolü: Normalden farklı (çok sulu, koyu veya kuru) dışkı var mı?
Vücut Dilini İzleyin: İştahsızlık ve geviş getirme azlığı stres veya hastalık belirtisi olabilir.
Yemeyen Hayvan İçin İlk Neler Yapılmalı?
Yemliği Kontrol Edin:
Yemlerin taze, temiz ve kaliteli olduğundan emin olun.
Küf, toksin ve bozulma belirtilerini inceleyin.
Su Kontrolü:
Temiz ve yeterli miktarda suyun bulunmasını sağlayın.
Veteriner Kontrolü:
Sindirim sistemi rahatsızlıkları, enfeksiyonlar veya parazitlerden şüpheleniyorsanız veteriner çağırın.
Beslenme Desteği:
Elektrolit Desteği: Suya katılarak sindirimi destekler.
Vitamin ve Mineral: Özellikle iştahsız hayvanlar için katkılar (B12, E vitamini).
Rasyon Değişikliği:
Hayvanları yavaş yavaş yeni bir rasyona geçirin.
Sindirimi kolay, lezzetli yemler (örneğin mısır silajı) sunun.
Stres Faktörlerini Azaltın:
Gürültü, kalabalık ve ani değişikliklerden kaçının.
İneklerde yem yememe, genellikle bir sağlık sorununun veya besleme hatasının habercisidir. Bu durumun erken fark edilip müdahale edilmesi hem hayvan sağlığını korumak hem de işletme verimliliğini artırmak için önemlidir. Gözlem ve uygun tedavi ile çoğu sorun hızla çözülebilir. Birde tüm bu sıralananların dışında yememe sebeplerinden biride Abomasum deplasmanı olabilir.
Abomasum deplasmanı (şirden kayması), genellikle yüksek süt verimli ineklerde rastlanan bir sindirim sistemi hastalığıdır. Şirdenin normal anatomik pozisyonundan sağa (sağ deplasman) veya sola (sol deplasman) kaymasıyla meydana gelir. Bu durum, hayvanın iştahında azalma, süt veriminde düşüş ve genel sağlık problemlerine yol açabilir.
Abomasum Deplasmanının Belirtileri
Yem ve Geviş Getirme Sorunları:
İştahsızlık (özellikle kaba yem yememe).
Geviş getirme sıklığında azalma.
Yutma hareketlerinde zorlanma.
Süt Veriminde Düşüş:
Ani ve belirgin bir şekilde süt miktarında azalma.
Sindirim Problemleri:
Şişkinlik hissi, özellikle sol karın boşluğunda.
Gaz birikimi ve karında gerginlik.
Anormal dışkılama (dışkının azalmış olması veya kıvam değişiklikleri).
Hareket ve Davranışlar:
Halsizlik, yatma süresinin artması.
Yürümede isteksizlik.
Solunum ve Nabız Değişiklikleri:
Hafif hızlanmış solunum ve nabız.
Veteriner Muayenesinde Tespit Edilebilecek Belirtiler:
“Ping” Sesi: Veteriner stetoskopla dinlediğinde, şirdenin kaydığı bölgede metalik bir ses (ping sesi) duyulur. Bu, gaz dolu organın yer değiştirdiğini gösterir.
Palpasyon ile Karında Şişlik: Sol veya sağ karında gerginlik ve şişlik fark edilebilir.
Abomasum Deplasmanının Nedenleri
Yetersiz Beslenme:
Enerji dengesizliği ve kötü rasyon (yetersiz kaba yem, aşırı konsantre yem kullanımı).
Doğum Sonrası Dönem:
Doğumdan sonra boşalan karın boşluğunda şirdenin yer değiştirme riski artar.
Hızlı Yem Değişiklikleri:
Rasyon değişikliklerinin aniden yapılması.
Stres ve Hareket Azlığı:
Hareketsiz ortamlar, özellikle ahırda bağlı besleme.
Abomasum Deplasmanı Olduğu Şüphesinde Neler Yapılmalı?
Veteriner Çağırın:
Kesin tanı için veteriner hekimin gaz birikimi, palpasyon ve stetoskopla dinleme gibi yöntemlerle şirden kaymasını tespit etmesi gerekir.
Rasyon Değişikliği:
Hayvana sindirimi kolay, yüksek lif içeren kaba yemler verilmelidir (örneğin kaliteli kuru ot).
Sıvı ve Elektrolit Desteği:
Hayvanın elektrolit dengesini sağlamak için özel çözeltiler sunulabilir.
Egzersiz:
Hareketliliğin artırılması, özellikle şirdenin yerine dönmesine yardımcı olabilir (erken vakalarda).
Tedavi Yöntemleri
Veteriner Müdahalesi:
Şirdenin fiziksel olarak yerine alınması (manipülasyon veya ameliyat).
Cerrahi müdahale gerekebilir, özellikle sağ deplasman ciddi hale gelmişse.
Tıbbi Destek:
Enfeksiyon riski için antibiyotik tedavisi.
Sindirimi kolaylaştıran ve gaz birikimini azaltan ilaçlar.
Önleme Yöntemleri
Besleme Yönetimi:
Doğum sonrası enerji ve lif dengesi yüksek bir rasyon hazırlanmalıdır.
Ani yem değişikliklerinden kaçınılmalı, geçişler kademeli yapılmalıdır.
Egzersiz ve Hareket:
Hayvanların serbest dolaşabileceği bir alan sağlanmalıdır.
Doğum Sonrası Bakım:
Doğumdan sonraki ilk haftalarda enerji desteği ve sık gözlem yapılmalıdır.
Abomasum deplasmanı, ineklerde erken müdahale edilmezse ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Belirtilerin erken fark edilmesi ve veteriner müdahalesi hayati öneme sahiptir. Eğer şirden kaymasından şüpheleniyorsanız, hemen bir veterinerle iletişime geçmeniz önemlidir.
